NLP czyli Programowanie Neurolingwistyczne - czym jest, a czym nie jest, oto jest pytanie.

Po modzie na NLP w latach 80-tych i 90-tych temat jakby ucichł. Już nie pojawiają się tytuły typu „jak zarobić pierwszy milion za pomocą NLP”, jak poznać partnera życiowego stosując techniki NLP”, „jak sprzedawać więcej za pomocą metoda NLP”, czy „jak w 10 minut poderwać dziewczynę za pomocą NLP”.

Czym dla mnie jest Neurolingwistyczne Programowanie? Jest tarczą. Tarczą, z którą idę przez życie i która mnie chroni. I ta tarcza jest dla mnie jednocześnie kompasem, który wyznacza mi drogę na której nie zbłądzę.

W samym jej centrum są relacje z samym sobą. za tym idą przekonania, a za nimi strategie postrzegania i programy operacyjne. Są tam też nawyki powiązane z przekonaniami, asertywność, która pozwala mi stawiać czoła zmianie, błędy przeszłości, porównania i historie osobiste. Czyli to wszystko, co czyni mnie człowiekiem. Człowiekiem z silnym poczuciem własnej wartości. A takim człowiekiem uczyniło mnie... NLP. Przeczytaj ten artykuł do końca, a istnieje duże prawdopodobieństwo, że w NLP zobaczysz siebie. Najlepszą wersję siebie.

Jakie mam prawo mówić czy pisać o NLP czyli Kowalski, przedstaw się.

Nazywam się Dariusz Kowalski i wykorzystuję NLP w każdej chwili swojego życia bu służyć ludziom i czynić ich życie lepszym.

Na temat NLP, technik i metod neurolingwistycznego programowania wiem całkiem sporo, bo ze względu na pasję i chęć pomocy ludziom ukończyłem kurs trenerski, będąc szkolonym bezpośrednio przez samego twórcę NLP, Johna Grindera. Certyfikat ukończenia ścieżki trenerskiej z jego własnoręcznym podpisem znajdziesz na obrazku poniżej.

Skoro już zatem wiesz, że ja wiem, to przyjmij proszę, że zdziwienie, które może Ci towarzyszyć podczas czytania tego artykułu może być duże, ponieważ przeciętny – jak by to nie brzmiało – Kowalski kojarzy techniki NLP głównie z języka perswazji i manipulacji, czym NLP w istocie nie jest.

Programowanie Neurolingwistyczne – odrobina historii

Dawno dawno temu, za górami za lasami żyli sobie ludzie. I jak to ludzie – mieli różne problemy. A jak były problemy to i byli tacy, co te problemy rozwiązywali, czyli psychiatrzy i psychologowie.

I była też mała grupa pasjonatów, trzech ludzi, którzy zapragnęli sprawdzić, dlaczego jedni psychologowie mają doskonałe efekty, zaś inni męczą biednych ludzi wieloma sesjami i nic z tego nie wychodzi.

Ci trzej ludzie to John Grinder, Richard Bandler i Frank Pucelik, choć ten trzeci dość szybko ze współpracy zrezygnował i dlatego to nazwisko może Cię dziwić, bo praktycznie nikt o nim nie słyszał. I to oni właśnie zapragnęli zbadać, czy są jakieś wspólne techniki, jakieś modele pracy ekspertów takich jak Milton Erickson, Fritz Perls czy Virginia Satir. I w ten sposób powstało NLP, czyli sztuka modelowania.

Wszystkie techniki NLP, wszystkie metody NLP powstały z obserwacji wybitnych lekarzy i ich modelowania tak, aby dobrze wyszkolony człowiek mógł z ich użyciem pracować nad własnym rozwojem a przede wszystkim pomóc innym w ich terapiach i rozwoju osobistym. A ponieważ dostęp do metod był zarezerwowany dla nielicznych, więc John Grinder, Richard Bandler i Frank Pucelik na bazie obserwacji i studiów setek tomów dokumentacji medycznej opracowali zbiór zasad, które nazwali Programowaniem Neurolingwistycznym, czyli NLP.  Neuro Linguistic Programming.

Choć w Polsce powszechnie używa się nazwy Programowanie Neurolingwistyczne, to ja lobię rozwijać skrót NLP jako Naturalne Ludzkie Potrzeby, bo to dokładnie oddaje to, do czego mocno wierzę NLP zostało stworzone.

Jest jeszcze jedno rozszyfrowanie skrótu NLP używane przez zagorzałych przeciwników Neurolingwistycznego Programowania czyli Naciąganie Ludzi na Pieniądze. Przeczytaj artykułu do końca a jego ocenę i przydatność pozostawiam Tobie.

Programowanie Neurolingwistyczne – główne zasady czyli Paradygmaty

Aby przybliżyć Ci dokładnie, czym zajmuje się NLP (ale już nie w dziedzinie modelowania, a zastosowania modeli w praktyce) podzielę całe NLP na tzw. Paradygmaty, czyli główne założenia, które przyjęli twórcy neurolingwistycznego programowania.

Paradygmat NLP nr.1: Mapa to nie terytorium.

Wyobraź sobie, że idziesz ulicą w obcym sobie mieście i pytasz ludzi o drogę trzymając w ręku mapę. Możesz się spodziewać, że na pytanie, jak dojść do najbliższego postoju taksówek zawsze otrzymasz czytelną odpowiedź opierająca się o mapę. Okazuje się jednak, że każdy tą mapę widzi inaczej.

Jeden opowie Ci o drodze z najmniejszymi szczegółami, że aż trudno Ci to zapamiętać, zaś drugi ledwie rzuci główne wskazówki, po których i tak nic dalej nie wiesz. Osoba wierzące powie Ci, że masz skręcić zaraz za kościołem, miłośnik domowego ogródka, że za ogrodem botanicznym.

Podobnie jest w naszym życiu. Każdy z nas ma wbudowaną w głowę swoją mapę, za pomocą której postrzega teren wokół siebie i innych ludzi i według tej mapy kroczy drogą życia. Jednak jego mapa nie oznacza rzeczywistego terytorium. Twoja zresztą też nie. Ani moja.

Rzeczywistość obiektywne w praktyce nie istnieje – istnieje tylko moja lub Twoja jej wersja, które mogą się od siebie bardzo różnić. Bo każdy z nas może stworzyć mapę terenu na swoje potrzeby i każda tak stworzona mapa może być inna.

Paradygmat NLP nr 2: Jedność ciała i umysłu

Tutaj zamiast opowiadać, na czym polega to przesłanie proponuję Ci proste ćwiczenie:

Technika NLP – Leżak i Turbulencje

Połóż się wygodnie tak, jakbyś leżał(a) na leżaku. Odchyl głowę do tyłu, załóż ręce na głowę, zrelaksuj się. A teraz pomyśl o czym negatywnym i smutnym. O czymś, co Ci nie wyszło albo czego się boisz. A teraz dla odmiany pomyśl o czymś pozytywnym. O bliskich, słońcu, plaży, seksie.

Teraz zmień pozycję. Przyjmij pozycję samolotową podczas turbulencji, czyli usiądź na krześle, pochyl głowę bardzo nisko i włóż ją między kolana, ochroń głowę ręcami. I teraz pomyśl dokładnie o tych samych negatywnych rzeczach, o których myślałeś w pozycji leżakowej. Teraz zaś ponownie pomyśl o słońcu, o plaży, o tych przyjemnych rzeczach, o których myślałeś(aś) na leżaku.

Prawie u 100% osób wykonujących to ćwiczenie występuje jedna prawidłowość: pozycja leżakowa bardzo mocno wzmacnia doznania pozytywne a osłabia negatywne, pozycja turbulencyjna sprawia zaś, że doznania negatywne są dużo silniejsze, wzmocnione, a doznania pozytywne bardzo osłabione lub nawet niemożliwe do uzyskania.

Bo ciało i umysł stanowią jedność. Jeśli chcesz żyć pełnią życia musisz zadbać z jednakową siłą i o umysł, i o ciało. Jednym z najlepszych ćwiczeń NLP na osiągnięcie spójności są afirmacje, którym poświęciłem cały artykuł (szczególnie na temat ich skuteczności). Afirmacje - czyli pozytywne myślenie kontra szara rzeczywistość.

Paradygmat NLP nr 3: Osoba i jej zachowania do dwie odmienne części mogące funkcjonować niezależnie

Jedna z kluczowych zasad Programowania Neurolingwistycznego mówi o zachowaniach. O o człowieku, który te zachowania wykazuje. I o tym, by nie oceniać zawartości po okładce.

Wyobraź sobie sytuację, kiedy do tramwaju wsiada ojciec z dwójką dzieci. Ojciec chwieje się, widać że pił, z trudem siada na wolnym siedzeniu. A dzieci wrzeszczą, biegają jak oszalałe, wytrącają ludziom z rąk komórki i zabierają gazety. Co pomyślisz? Pewnie tak jak większość, że pijak, że zły ojciec, że bachory rozpuszczone jak dziadowski bicz i nie szanują innych.

A jeśli teraz powiem Ci, że trzy godziny wcześniej tenże ojciec wyszedł ze szpitala, w którym umarła jego żona, matka tej dwójki dzieci i stracił miłość i kobietę swojego życia? A dzieci nie rozumieją co się stało i odreagowują śmierć mamy tak, jak umieją nie mogąc liczyć na tatę, który nie potrafi poradzić sobie sam z sobą?

Wierzę, że każdy człowiek jest dobry i chce dzielić się dobrem. Czasem jednak zachowuje się zupełnie inaczej będąc w domu, w pracy, ze znajomymi. Nigdy nie wiesz, co jest przyczyną, więc oddziel człowieka od jego zachowań i nie oceniaj po pozorach.

Paradygmat NLP nr 4: To co komunikujesz rozumiesz z odpowiedzi, którą otrzymujesz.

Czy zdarzyło Ci się w życiu choć raz mieć wrażenie, że mówisz jak do ściany? Że osoba po drugiej stronie to jakiś tłumok który nie rozumie podstawowych pojęć? Że nie możesz się z nim czy z nią dogadać? Że mąż Cię nie rozumie i nie potrafi się domyślić, a to przecież jest takie oczywiste? Że ona strzeliła focha a nie powinna, bo przecież nie powiedziałeś nic złego?

Dlaczego zatem często jest tak, że mówimy „obcym” językiem? Pamiętasz paradygmat nr.1? Każdy z nas jest inny, każdy z nas ma swoją mapę rzeczywistości i swój własny świat. Mów językiem zrozumiałym na mapach drugiego człowieka a wtedy porozumiesz się bez problemu. W przeciwnym wypadku dialog będzie przypominał rozmowę Chińczyka z Nawaho.

Paradygmat NLP nr 5: Opór wskazuje na brak rapportu

Pewnie wielokrotie słyszałeś(aś) o dopasowaniu. Czyli o tak zwanym rapporcie. 

Rapport to inaczej dopasowanie do rozmówcy. Już samo wejście w rapport to bardzo silna technika NLP otwierająca drogę do sprawnej komunikacji. I – jak już się słusznie domyślasz – bazuje na pierwszym paradygmacie. Dopasowanie do rozmówcy to jedna z kontrowersyjnych technik NLP, bo trzeba mieć olbrzymie umiejętności, aby raport nie zmienił się w małpowanie i nie wygenerował oporu przy pierwszym kontakcie.

Jak powstaje opór – błyskawicznie. Wystarczy, że zaprzeczysz w jakikolwiek sposób rzeczywistości drugiej osoby aby powstał opór. Najczęstsze przyczyny znajdziesz poniżej:

• więcej mówisz niż słuchasz
• czekasz tylko na moment, kiedy rozmówca weźmie oddech aby powiedzieć swoje
• już po pierwszych słowach wiesz co chce powiedzieć druga osoba i nie dajesz jej dojść do słowa
• oceniasz kogoś lub interpretujesz fakty niezgodnie z tym, co o tym myśli Twój rozmówca
•  używasz dowolnej z 12 technik budujących bariery komunikacyjne
• podczas rozmowy przeglądasz smartfona5 lub spoglądasz na zegarek
• stosujesz technikę „wiem lepiej”

Paradygmat NLP nr 6: Dysponujesz wszystkimi potrzebnymi Ci zasobami.

Mówiąc inaczej – uwierz w siebie, bo jeżeli Ty w to nie uwierzysz to kto to zrobi za Ciebie? W tym punkcie spotykam się często z krytyką NLP. „Gdyby wszyscy mieli wszystkie zasoby do osiągnięcia sukcesu to każdy byłby milionerem”.

W tym stwierdzeniu znów są ukryte mapy rzeczywistości. Wtłoczono nam, że sukces oznacza bogactwo finansowe, duże pieniądze, luksusowy samochód, wakacje w 5-gwiazdkowym hotelu, jacht. Znam ludzi, którzy inaczej definiują sukces (do których sam się zresztą zaliczam). Kochająca żona, wspaniali synowie i córki, bezpieczeństwo, dom, miłość, służenie innym (co oczywiście nie jest równoważne z byciem biednym).

Są też ludzie, którzy pomimo tego, że wszystkie zasoby w sobie mają, to nie mają świadomości tego, że je mają. Zadaniem programowania neurolingwistycznego jest im to uświadomić.

Często słyszę, że ktoś nie ma systematyki i determinacji do nauki języka angielskiego czy francuskiego. Jednocześnie ta sama osoba po 12 miesiącach systematycznych przygotowań kończy maraton, ale wciąż uważa, że nie jest w stanie nauczyć się języka. Wystarczy w takim przypadku przenieść kontekst z przygotowań do maratony na naukę języka. Tam też jest systematyczność, powtarzalność, walczenie z trudnościami, ze zniechęceniem, monotonią treningów. A jednak udało się przebiec maraton.

Paradygmat NLP nr 7: Nie istnieje porażka, jest tylko nauka, a to co robisz w tej chwili jest dla Ciebie najlepsze

Wyobraź sobie, że Krystyna z gazowni właśnie siedzi na wersalce i rozmyśla, że gdyby dwa lata temu podjęła inną decyzję i była bardziej odważna to dziś nie pracowałaby w gazowni tylko była dyrektorem firmy. I czochra się niemiłosiernie, że zrobiła wtedy wielki życiowy błąd.

A teraz zadajmy sobie pytanie. Jaką decyzję podjęła 2 lata temu Krystyna? Ale dla utrudnienia cofnijmy się dokładnie do chwili podejmowania decyzji wymazując całą przyszłość, którą znamy. Czy Krystyna mogła podjąć inną, lepszą decyzję, jeśli nie znała przyszłości i konsekwencji decyzji? Z pewnością nie, bo gdyby mogła to by ją podjęła. A to oznacza, że podjęła najlepszą decyzję w danej chwili.

To, że po dwóch latach wie, że mogła podjąć inną decyzję wynika z informacji, które uzyskała przez te dwa lata. Dostała więc naukę, dzięki której obecnie w podobnej sytuacji może podjąć inną decyzję, ma większy wybór.

Paradygmat NLP nr 8: Znaczenie powstaje w kontekście

Wyobraź sobie mężczyznę. Wielkiego, dużego, umięśnionego chłopa. W kraciastej koszuli z olbrzymim toporem w ręce. I on… płacze, zanosi się od łez.

• Kontekst 1: Płacze, bo ukłuł się sosnową igłą i go boli
• Kontekst 2: Płacze, bo ściął drzewo, na którym żyła rodzina wiewiórek
• Kontekst 3: Płacze, bo jest w stanie ściąć tylko 10 wielkich dębów dziennie
• Kontekst 4: Płacze, bo jest samotny.

Zauważyłeś(aś) już, że w każdym kontekście inaczej postrzegasz naszego drwala. W pierwszym jest dość śmieszny, w drugi wrażliwy na naturę, w trzecim bardzo ambitny a w czwartym zagubiony i nieszczęśliwy. Dokładnie tak jest w życiu, więc wielkiego znaczenia nabiera mądrość „nie oceniaj po pozorach”.

Jeśli spotkasz piękną kobietę z wyrazistym makijażem w czerwonej sukience z torebką od Diora to nie oznacza tego, co własnie o niej myślisz. Kiedy widzisz wytatuowanego łysola wychodzącego ze sportowego BMW to wcale niekoniecznie prezentuje to, co właśnie o nim pomyślałeś. Kiedy kupujesz pięknie wyglądające opakowanie to w środku niekoniecznie spotkasz to, co jest na okładce

Paradygmat NLP nr 9: Szanuję człowieka w jego własnej rzeczywistości.

Pamiętasz „mapa to nie terytorium”? Każdy na podstawie własnej mapy tworzy własną rzeczywistość. Składają się a nią doświadczenia, nawyki, przekonania, otoczenie w jakim dorastaliśmy.

Wyobraź sobie teraz siebie i dwóch swoich przyjaciół. Siedzicie na plaży i podziwiacie słońce chylące się ku zachodowi na błękitnym niebie. I każdy z Was zakłada na nos okulary z kolorowymi szkłami. Ty niebieskie, inna osoba czerwone a trzecia żółte. Jaki widzisz odcień nieba? Pewnie widzisz niebieskie. Ale Twoi przyjaciele widzą czerwone i żółte.

Cyfra 6 oglądana z jednej strony to 6, z drugiej 9. Cień walca padający na jedną ścianę to koło, na drugą prostokąt. A te stoły, które widzisz pod spodem mają dokładnie taki sam blat, choć daję głowę, że wydaje Ci się to niemożliwe. A nawet gdyby szóstka była dziewiątką, kwadrat był kołem lub stoły były różne - czy nie jest tak, że każdy ma pełne prawo do własnego osądu i do własnego zdania? Możesz mieć zupełnie inne, ale skąd masz pewność, że Twoja "rzeczywistość" jest prawdziwa?

Paradygmat NLP nr 10: Najbardziej elastyczna osoba wywiera największy wpływ na system.

Tu już trochę trąciło polityką, ale nie ma to z nią nic wspólnego. To jest trochę o maniu racji i o przekonaniu o swojej nieomylności i o bezwzględnej prawdziwości własnych poglądów.

Są dwa typy ludzi.

• Pierwszy to typ „ja to wiem”, „już to znam”, „nie masz racji”, „to nie działa”, „to jest g...o”. Ten typ ma zawsze rację i wszystko wie najlepiej. Nie słucha, mówi, jeśli ktoś się z nim nie zgadza to często strzela focha i odchodzi.
• Drugi typ to ktoś chętny do poznania odmiennej opinii drugiego człowieka, ciekawy co sądzą inni i skłonny do refleksji i autorefleksji.

Ten pierwszy typ jest zazwyczaj nielubiany. Ten drugi jest często szefem, dyrektorem liderem. Dlaczego? Bo jest elastyczny i skłonny adoptować system i adaptować się do niego. Co wcale nie oznacza, że bycie elastycznym oznacza bycie chorągiewką o poglądach zmieniających się wraz z kierunkiem wiatru.

Paradygmat NLP nr 11: Ludzie mogą i potrafią się zmieniać.

Wiele osób twierdzi, że jak ktoś się glapą urodził to już nigdy kanarkiem nie zostanie. Że jak ktoś jest chamem to zawsze będzie chamem. Że psychopata i morderca zawsze będzie mordercą i wyrzutkiem. Mają rację. I jednocześnie nie mają racji.

• Ludzie mogą i potrafią się zmieniać… jeśli tylko tego chcą. Najczęściej jednak nie chcą, bo tak jest im wygodnie.
• Jestem biedny, bo nie chcę być bogaty. To znaczy chcę, ale to wymagałoby dużo pracy i pewnie inwestycji, a jakoś daję radę.
• Chcę podwyżkę, ale musiałbym iść do szefa i o nią poprosić, a co będzie jak się nie zgodzi i mnie wywalą?

Paradygmat NLP nr 12: Potrafimy kierować własnym umysłem.

Najważniejszy z paradygmatów programowania neurolingwistycznego zostawiłem na sam koniec. Potrafimy kierować własnym umysłem. Ale nie tylko. Potrafimy kierować własną podświadomością, aby pracowała dla nas.

Tradycyjne NLP, według idei Richarda Bandlera to praca ze świadomością, gdzie negocjujemy z własnym, racjonalnym umysłem zmianę na lepsze. I to doskonale działa. Ale istnieje możliwość głębszej i natychmiastowej zmiany przez kontakt z podświadomością. Jeśli połączymy podświadomą zmianę z tą dokonywaną przez umysł racjonalny to wtedy jesteśmy nie do zatrzymania. Unstopable.

W nurcie neurolingwistyki reprezentowanym przez Johna Grindera, a ja jestem reprezentantem tego właśnie kierunku, pojawiła się odmiana programowania neurolingwistycznego znana jako New Code NLP. Jeśli słyszałeś(aś) o technikach takich jak „Sanktuarium”, „Alfabet”, „Balls”, „Spacer Stanów” czy „Wewnętrzny Uzdrowiciel” i nie bardzo wiedziałeś(aś) o co w tym wszystkim chodzi, to właśnie masz wyjaśnienie. To jest właśnie New Code NLP.

NLP – podsumowanie.

Niniejszy artykuł jest jedynie krótkim wstępem do programowania neurolingwistycznego. Mam nadzieję, że wyjaśniłem, czym NLP jest, a czym nie jest. I jeśli czujesz rozczarowanie, że NLP nie jest sztuką negatywnej manipulacji ludźmi aby osiągnąć swoje zamierzenia to wiedz, że NLP nie jest dla Ciebie.

Jeśli jednak czujesz po tej lekturze, że znając NLP możesz pomagać ludziom, to proponuję Ci mały krok naprzód.

Regularnie co miesiąc startuję z nową grupą, wraz z którą przez 24 kolejnych dni przechodzimy przez podstawy NLP, które dają Ci szansę na zmianę Twojego życia.

W ciągu tych 24 dni pracujemy ze wszystkimi paradygmatami NLP stosując ćwiczenia, które każdą osobę uczynią lepszą wersją siebie.

Nawet jeśli nie kręci Cię zmiana na lepsze, to masz jedyną i niepowtarzalną okazję przebyć pierwszą podróż po programowaniu neurolingwistycznym odkrywając prawdziwe oblicza NLP wraz z trenerem, który NLP uczył się od samego twórcy, Johna Gridnera.

Co zrobić, żeby dołączyć do grupy? Pobierz ćwiczenie „Ściana Chwały”, które będzie nam towarzyszyło codziennie w czasie naszej podroży, a zaraz po jego pobraniu zobaczysz stronę, która pozwoli Ci zapisać się na listę oczekujących. Powiadomienie otrzymasz na kilka dni przed startem grupy.

Pobierz „Ścianę Chwały” i do zobaczenia po drugiej stronie.