Okna Johari

Nazwa okna Johari pochodzi od dwóch rzeczy. Pierwsza to wygląd metody, który przypomina okno – dzieli się bowiem kwadrat na mniejsze cztery, tak jak robi to tradycyjna rama okna. Druga część, mimo egzotycznego brzmienia, to tak naprawdę połączenie dwóch imion – Josepha Lufta i Harringtona Inghama, czyli imion twórców metody.

​Okna Johari - do czego służy to narzędzie?

​Okno Johari jest wykorzystywane do poznania samego siebie, zgłębienia samoświadomości, co następnie prowadzi do polepszenia komunikacji z innymi i dążenia do bardziej owocnej współpracy. W zarządzaniu można je używać do skutecznego budowania zespołu lub jako element feedbacku.

​Metoda Okna Johari zakłada, że człowiek składa się z różnych rodzajów cech – takich, o których wie, ale też takich, o których nie jest świadomy. To samo dotyczy innych – mogą być świadomi niektórych naszych cech, ale niektóre mogą być poza zasięgiem ich wzroku.

​Taki podział stwarza nam wspomniane cztery kwadraty, cztery Okna Johari – obszar otwarty, obszar ukryty, obszar ślepy i obszar nieznany.

​​Te obszary to kolejno:

• ​otwarty – cechy znane nam i innym
• ​ukryty – cechy znane nam, ale inni o nich nie wiedzą
• ​ślepy – inni wiedzą coś o nas, ale my tego nie dostrzegamy
• ​nieznany – nie wiemy o tym ani my, ani inni

​Wszystkie obszary Johari razem tworzą obraz naszej osobowości, tego, kim jesteśmy. Pozwala dostrzec wady i pracować nad nimi lub przeciwnie, zauważyć swoje zalety, których nie byliśmy świadomi. Plusem używania tego narzędzia jest to, że wymaga ono, abyśmy wyszli ze swojej perspektywy i spojrzeli na siebie okiem zewnętrznym, tak jak widzą nas współpracownicy, a często nawet zwyczajnie ich zapytać.

Za chwilę dowiesz się, które okno odpowiada za co. I jednocześnie możesz się zastanawiać, jak Okna Johari są powiązane z 4 typami osobowości, o których pisałem w tym artykule o Kubusiu Puchatku i jego przyjaciołach.

Okna Johari - Obszar otwarty

​​W tej grupie znajdują się cechy, z którymi jesteśmy oswojeni. Łatwo się do nich przyznajemy lub właśnie lubimy się nimi chwalić. Dzielimy się nimi bez problemu, jeśli jest taka potrzeba i z chęcią opowiadamy o nich inni.

Są to nasze zwyczaje, cechy zewnętrzne, zachowania, wypowiedzi i opinie, umiejętności i talenty, plany i marzenia. To obszar, który kreuje nasze ja publiczne, to, jak chcemy być postrzegani.

W tym obszarze może znajdować się miejsce pracy, rodzina, bycie odważnym, gra na gitarze, znajomość ras hodowlanych psów, silna opinia na temat źle zszytych kieszeni w marynarce. Podczas analizy tego obszaru pomocne może być otoczenie, aby przypomnieć, o czym mówisz na głos.

Okna Johari - Obszar ukryty

​​Ta część jest sferą prywatną, którą nie chcemy się dzielić, z różnych powodów. Może być to poczucie wstydu, chęć ochrony danych informacji, aby nie odsłonić swoich słabości, lub zwyczajna niechęć, żebyśmy byli kojarzeni z daną cechą lub zjawiskiem.

Z cechami w tej części jesteśmy świetnie zaznajomieni, ale nie chcemy, aby inni wiedzieli o nich równie wiele. W ukrytym oknie Johari znajdują się sekrety i tajemnice, natrętne nawyki, niespełnione pragnienia i tematy, które uważamy za tabu, lub są niewygodne dla nas. 

Normalnym jest, że na pierwszej randce nie zaczniemy od informacji, że jesteśmy po rozwodzie, a na rozmowie kwalifikacyjnej nie zaczniemy opowiadać o swoim przytłaczającym lęku przed pająkami. Tu znajdzie się również tik nerwowego tupania nogą, który próbujemy ukryć pod biurkiem i fakt, że nigdy nie wystartowaliśmy w wymarzonym konkursie jedzenia arbuzów na czas.

Okna Johari - obszar ślepy

​W obszarze ślepym znajdują się cechy, których my sami nie widzimy, ale inni je dostrzegają. Są to najczęściej rzeczy niezamierzone, takie jak nieświadoma reakcja na komunikat, tiki nerwowe (ale te, o których nie wiemy), gestykulacja, nieświadome zachowania.

Aby uzupełnić ten obszar, najlepszą pomocą jest feedback od współpracowników i innych z otoczenia. Aby zbadać część dotyczącą mimiki i gestów, można przyjrzeć się nagraniu siebie podczas przemówienia, rozmowy – przy takich testach mogą pokazać się niezłe kwiatki. Drapanie się po nosie, nieuzasadnione marszczenie brwi, machanie rękami podczas opowieści tak, jakbyśmy chcieli wywołać huragan.

Tutaj mogą się znajdować też takie rzeczy, jak uprzedzenia, jeśli ludzie wokół widzą, że ewidentnie dyskryminujemy osoby z innego kraju lub innego koloru skóry, ale my jesteśmy przekonani, że jesteśmy otwarci i ten ktoś na pewno zasłużył sobie czymś innym.

Czasem może zdarzyć się odwrotna sytuacja, pozytywna – na przykład wszyscy słyszą, że masz dobry głos i miałbyś talent do bycia śpiewakiem operowym, ale Ty uważasz, że zawodzisz jak zarzynana gęś.

Okna Johari - obszar nieznany

​W tym obszarze nieznanego okna Johari  kryją się najgłębsze informacje, których nie powierzamy innym, ale nam też nie są one znane.

Są to głęboko zakopane uczucia, które wyparliśmy tak silnie, że ich nie zauważamy. Tu znajdują się również wyparte pragnienia i lęki, które mimo nieświadomości wpływają na nasze życie. Są to też traumy, często z dzieciństwa (to tych najczęściej nie pamiętamy świadomie), które przekładają się na obecne relacje, poglądy, sposób życia.

Niektóre zachowania, nawyki czy wierzenia wynikają właśnie z rzeczy, które znajdują się w tym obszarze. To okno Johari jest najtrudniejsze do zbadania. Najczęściej dowiadujemy się o nim z feedbacku, który zaprowadzi nas do głębszych wniosków lub z nowej sytuacji, w której zachowamy się inaczej niż zwykle, zaskakująco.

Jeśli reagujesz i sam się sobie dziwisz, jeśli robisz coś a nie wiesz dlaczego, jeśli się czegoś boisz a nie znasz powodu - o wszystkim tym decyduje podświadomość i nieznane okno Johari. To właśnie w tym oknie najbardziej potrzebujesz coacha. To tutaj kryje się tajemnica "możesz wszystko". Bo faktycznie stać Cię na wiele, ale potrzebny Ci często ktoś, kto umyje kompletnie zamazane, NIEZNANE okno Johari.

Okna Johari - podsumowanie

Należy pamiętać, że granice pomiędzy poszczególnymi obszarami nie są żelazne. Przesuwają się wraz z naszym rozwojem oraz zmianą kontekstu. Wśród osób bliskich obszar otwarty będzie pewnie dużo pełniejszy, niż wśród osób obcych, nowo poznanych. Tak samo możesz chwalić się twardą głową i licytować z kolegami, kto wypił więcej piw, ale później wrócisz do domu i żonie powiesz, że to tylko jedno. Taka informacja szybko została przesunięta z otwartych do ukrytych, prawda?

Zmiany związane z rozwojem najczęściej dążą do przesunięcia wszystkich cech do obszaru otwartego, abyśmy byli świadomi naszych cech i nie czuli potrzeby ukrywania ich.

​Jak proporcja wypełnienia konkretnych obszarów może świadczyć o kimś?

• ​Największy obszar otwarty - dana osoba jest pewna siebie, nie ma nic do ukrycia, jest skłonna do słuchania feedbacku i otwarta na ludzi.
• ​Największy obszar ukryty – są to osoby, które mają wiele do ukrycia. Obawiają się, że inni wykorzystają ich słabości, gdy je odsłonią. Bywają przebiegłe, aby ochronić swoje sekrety, ale poznać innych. Są zamknięte, ale uważnie słuchają.
• ​Największy obszar ślepy – to osoby, które nie są skłonne przyjmować feedback, są głuche na informację zwrotną i nie obserwują otoczenia, żeby dowiedzieć się czegoś o sobie. Są otwarte na innych, ale słabi z nich słuchacze.
• ​Największy obszar nieznany – to osoby, które są zarówno zamknięte, jak i nie przyjmują feedbacku.

​Po wykonaniu na sobie takiej obiektywnej analizy dużo łatwiej jest zrozumieć siebie, swoje reakcje i najważniejsze – zobaczyć, jak komunikujemy się z innymi i uzupełnić braki. A gdybyś chciał taką autoanalizę przeprowadzić po angielsku to tutaj znajdziesz link to ćwiczenia Okna Johari on line.